TP.HCM – Bình Dương – Bà Rịa Vũng Tàu sẽ trở thành siêu đô thị tầm vóc châu Á, sau sáp nhập

Theo nhận định của nhiều chuyên gia, sau sáp nhập tỉnh Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu vào TP.HCM sẽ mở ra dư địa phát triển, tạo động lực đưa TP.HCM (mở rộng) trở thành một siêu đô thị mang tầm vóc châu Á.

TP.HCM, Bà Rịa – Vũng Tàu và Bình Dương được xem là những cực tăng trưởng của vùng kinh tế Đông Nam Bộ và cả nước. Vấn đề kết nối hạ tầng giao thông giữa những “cực tăng trưởng” này sẽ được tổ chức ra sao nhằm khai thác tiềm năng và lợi thế vốn có là điều được dư luận đặc biệt quan tâm.

1. Kết nối hạ tầng là yếu tố then chốt

TP.HCM nằm ở vị trí trung tâm vùng Đông Nam Bộ, tiếp giáp với nhiều tỉnh thành, trong đó có Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu. So với các địa phương khác, kết nối giữa TP.HCM và Bình Dương hiện khá thuận tiện nhờ một loạt tuyến đường huyết mạch quốc lộ 1K, quốc lộ 1, quốc lộ 13, ĐT.743, cầu Phú Cường, cầu Bến Súc, cầu Phú Long, đường An Bình… Quốc lộ 13 phía Bình Dương đã có nhiều đoạn được mở rộng khang trang. Phía TP.HCM cũng đã có kế hoạch mở rộng, người dân kỳ vọng dự án sớm được hoàn thành thông suốt

1.1 Bình Dương thuận lợi

• Cũng vì khoảng cách đi lại gần nên nhiều người dân đã chọn phương án mua nhà ở Bình Dương, đi làm tại TP.HCM. Mỗi sáng sớm, không khó để bắt gặp dòng xe từ Dĩ An, Thuận An đổ về TP.HCM. Nếu ở khu vực TP Thủ Đức (thuộc TP.HCM) tiếp giáp trực tiếp với TP Dĩ An, Thuận An (tỉnh Bình Dương), người dân hai địa phương có thể đi lại thông qua các tuyến như quốc lộ 1, quốc lộ 1K, đường Phạm Văn Đồng…
• Đặc biệt, quốc lộ 13 được xem là “xương sống” giao thông giữa hai địa phương, nối quận Bình Thạnh đến trung tâm Thủ Dầu Một (Bình Dương). Hiện đoạn quốc lộ 13 qua Bình Dương đang được mở rộng.
• Còn đoạn qua TP.HCM cũng đã được thông qua chủ trương đầu tư chuẩn bị mở rộng lên 10 làn xe theo hình thức BOT. TP.HCM đang nghiên cứu nâng cấp, làm đường trên cao trục Đinh Bộ Lĩnh, Xô Viết Nghệ Tĩnh nhằm kết nối với dự án quốc lộ 13, tạo trục giao thông nhanh về trung tâm.
• Trong khi đó, cao tốc Chơn Thành – Thủ Dầu Một đã được tỉnh Bình Dương thi công, sẽ kết nối với cao tốc Chơn Thành – Gia Nghĩa. TP.HCM dự kiến cũng sẽ thông qua chủ trương đầu tư dự án đường dẫn nối cao tốc Chơn Thành – Thủ Dầu Một với đường vành đai 2 TP.HCM tại khu vực Gò Dưa (TP Thủ Đức). Khi có trục đường này, hàng hóa từ Tây Nguyên, Bình Dương… sẽ về các cảng biển của TP.HCM gần hơn, rút ngắn thời gian đi lại đáng kể.

1.2 Vũng Tàu chờ thông suốt hơn

• Trong tương lai gần, thời gian đi lại từ TP.HCM đến Vũng Tàu sẽ dần được rút ngắn khi các dự án cao tốc và đường vành đai hoàn thành. Đặc biệt đường vành đai 3 TP.HCM đang được TP.HCM, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Dương và Long An đẩy nhanh tiến độ thi công với mục tiêu thông xe một số đoạn vào năm nay và hoàn thành toàn bộ dự án vào 2026. Khi đó hành trình từ TP.HCM đi Vũng Tàu sẽ thuận tiện hơn thông qua đường vành đai 3 TP.HCM, cao tốc Bến Lức – Long Thành, cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây, cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu.
• Cùng với đó là dự án đường vành đai 4 TP.HCM dài 159km đi qua bốn địa phương TP.HCM, Long An, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu đang được thẩm định trình Quốc hội xem xét thông qua chủ trương đầu tư tại kỳ họp tháng 5-2025.

Hệ thống kết nối giao thông liên vùng giữa TP.HCM – Bình Dương – Bà Rịa Vũng Tàu. Ngoài ra còn có một số cao tốc, đường hiện hữu

Với dự án này, các địa phương đặt mục tiêu hoàn thành vào năm 2028. Còn với đường vành đai 4 đoạn qua tỉnh Bình Dương dài 47km cũng đang được địa phương tổ chức đấu thầu tìm nhà đầu tư thực hiện dự án, dự kiến mở thầu vào ngày 15-5.

2. Tầm quan trọng của hạ tầng công cộng và tàu tốc hành

triển khai tuyến xe buýt nhanh (BRT) nối Bình Dương – TP.HCM. Trong ảnh: xe buýt “xanh” do doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư 

• Với khoảng cách từ TP.HCM đi Vũng Tàu hiện còn khá xa, theo TS Phạm Viết Thuận, viện trưởng Viện Kinh tế – tài nguyên và môi trường TP.HCM, cần nhanh chóng nghiên cứu làm các tuyến tàu tốc hành, đường sắt tốc độ cao bên cạnh loại hình giao thông công cộng khác như xe buýt nhanh, buýt thủy, phà…
• Đồng tình với quan điểm xem Cần Giờ là động lực phát triển mới, KTS Khương Văn Mười, nguyên chủ tịch Hội Kiến trúc sư TP.HCM, cho rằng TP.HCM cần đầu tư càng sớm càng tốt cầu vượt biển Cần Giờ – Vũng Tàu. Đây là công trình chiến lược không chỉ rút ngắn thời gian đi lại mà còn là điều kiện để phát triển kinh tế biển Cần Giờ – Vũng Tàu.
• Còn với hướng TP.HCM với Bình Dương, nhiều chuyên gia nhận định có thể tổ chức kết nối các tuyến metro liên thông vì khoảng cách hai địa phương khá gần.Trên thực tế, tuyến metro số 1 (TP Mới – Suối Tiên) của tỉnh Bình Dương sẽ kết nối với metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên) tại ga bến xe Suối Tiên (TP Thủ Đức). Hiện nay TP.HCM cũng đang phối hợp với Bình Dương, Đồng Nai chuẩn bị thành lập tổ công tác chung về đầu tư các tuyến đường sắt đô thị để đẩy nhanh tiến độ các dự án.
• Một thuận lợi lớn là vào tháng 2-2025 Quốc hội đã ban hành các nghị quyết 188 với các cơ chế đặc biệt, đột phá giúp TP.HCM và Hà Nội làm nhanh các tuyến metro. “Nếu sáp nhập, các tuyến đường sắt hoặc metro của Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu có thể được đề xuất bổ sung vào danh mục ưu tiên, từ đó rút ngắn thời gian đầu tư và tạo cơ hội chỉnh trang, phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng TOD”Bên cạnh các dự án cao tốc, đường vành đai đã được triển khai, một số dự án mới sẽ giúp kết nối giao thông tốt hơn giữa TP.HCM, Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu

3. Lợi ích kinh tế và GRDP khu vực

• Ba địa phương chiếm gần 24% GRDP cả nước. Trong vùng kinh tế Đông Nam Bộ, TP.HCM, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Dương là những địa phương có tốc độ tăng trưởng khá tốt. Đặc biệt là quy mô kinh tế của các địa phương này đều nằm trong top 10 cả nước với khoảng cách chênh lệch khá xa so với nhiều tỉnh thành.
• Theo Tổng cục Thống kê, quy mô kinh tế (GRDP) năm 2024 theo giá trị hiện hành của ba tỉnh thành trên là 2,7 triệu tỉ đồng, chiếm gần 24% trong tổng quy mô kinh tế hiện nay là 11,5 triệu tỉ đồng (476,3 tỉ USD).
• Trong đó TP.HCM dẫn đầu cả nước với 1,7 triệu tỉ đồng, Bình Dương xếp thứ ba chỉ sau Hà Nội với 520.205 tỉ đồng, và Bà Rịa – Vũng Tàu có quy mô 417.306 tỉ đồng. Ba địa phương trên là những nơi hội tụ nhiều hoạt động kinh tế sôi động, những dự án đầu tư và sản xuất quy mô lớn.
• TP.HCM dẫn đầu cả nước về thu hút FDI, lũy kế đến năm 2024 với gần 59 tỉ USD. Nhiều đề án đang được TP.HCM triển khai như việc hình thành và phát triển các trung tâm tài chính, các khu công nghệ cao, trung tâm đổi mới sáng tạo.
• Đặc biệt là các tuyến hạ tầng, với các dự án nhà ga T3 Tân Sơn Nhất; tuyến đường vành đai 3 kết nối TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Long An; tuyến cao tốc TP.HCM – Mộc Bài; tuyến TP.HCM – Thủ Dầu Một – Chơn Thành; cao tốc Bến Lức – Long Thành; hay mở rộng đường vành đai 2 TP.HCM đến cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu…

Rõ ràng lâu nay giao thông kết nối vùng Đông Nam Bộ, nhất là TP.HCM với các tỉnh như Bà Rịa – Vũng Tàu và Bình Dương dù được đầu tư mạnh, có những cải tiến nhưng vẫn còn hạn chế và chưa đồng bộ.

Chính vì vậy, sau sáp nhập, nhiệm vụ trước mắt là nhanh chóng xem xét điều chỉnh, bổ sung quy hoạch tổng thể hệ thống giao thông kết nối các vùng của TP.HCM mới. Từ đó dễ dàng kết nối, giao thương qua lại giữa vùng đô thị rộng lớn.

Mặt khác các địa phương sáp nhập vào TP.HCM sẽ tạo ra không gian dư địa phát triển mới. Chính quyền mới sẽ có thêm quỹ đất rộng lớn tái phân bổ lại số đô thị, giãn dân, giảm sức ép cho khu vực nội đô.